Ovidio, Met., Libro I, vv. 452-567.

 

 Ovidio Le Metamorfosi, Libro I , vv. 452-567.

 

“Primus amor Phoebi Daphne Peneia, quem non

fors ignara dedit, sed saeva Cupidinis ira,

Delius hunc nuper, victa serpente superbus,

viderat adducto flectentem cornua nervo

‘quid’ que ‘tibi, lascive puer, cum fortibus armis?’

dixerat: ‘ista decent umeros gestamina nostros,

qui dare certa ferae, dare vulnera possumus hosti,

qui modo pestifero tot iugera ventre prementem

stravimus innumeris tumidum Pythona sagittis.

tu face nescio quos esto contentus amores

inritare tua, nec laudes adsere nostras!’

filius huic Veneris ‘figat tuus omnia, Phoebe,

te meus arcus’ ait; ‘quantoque animalia cedunt

cuncta deo, tanto minor est tua gloria nostra.’

dixit et eliso percussis aere pennis

inpiger umbrosa Parnasi constitit arce

eque sagittifera prompsit duo tela pharetra

diversorum operum: fugat hoc, facit illud amorem;

quod facit, auratum est et cuspide fulget acuta,

quod fugat, obtusum est et habet sub harundine plumbum.

hoc deus in nympha Peneide fixit, at illo

laesit Apollineas traiecta per ossa medullas;

protinus alter amat, fugit altera nomen amantis

silvarum latebris captivarumque ferarum

exuviis gaudens innuptaeque aemula Phoebes:

vitta coercebat positos sine lege capillos.

multi illam petiere, illa aversata petentes

inpatiens expersque viri nemora avia lustrat

nec, quid Hymen, quid Amor, quid sint conubia curat.

saepe pater dixit: ‘generum mihi, filia, debes,’

saepe pater dixit: ‘debes mihi, nata, nepotes’;

illa velut crimen taedas exosa iugales

pulchra verecundo suffuderat ora rubore

inque patris blandis haerens cervice lacertis

‘da mihi perpetua, genitor carissime,’ dixit

‘virginitate frui! dedit hoc pater ante Dianae.’

ille quidem obsequitur, sed te decor iste quod optas

esse vetat, votoque tuo tua forma repugnat:

Phoebus amat visaeque cupit conubia Daphnes,

quodque cupit, sperat, suaque illum oracula fallunt,

utque leves stipulae demptis adolentur aristis,

ut facibus saepes ardent, quas forte viator

vel nimis admovit vel iam sub luce reliquit,

sic deus in flammas abiit, sic pectore toto

uritur et sterilem sperando nutrit amorem.

spectat inornatos collo pendere capillos

et ‘quid, si comantur?’ ait. videt igne micantes

sideribus similes oculos, videt oscula, quae non

est vidisse satis; laudat digitosque manusque

bracchiaque et nudos media plus parte lacertos;

si qua latent, meliora putat. fugit ocior aura

illa levi neque ad haec revocantis verba resistit:

‘nympha, precor, Penei, mane! non insequor hostis;

nympha, mane! sic agna lupum, sic cerva leonem,

sic aquilam penna fugiunt trepidante columbae,

hostes quaeque suos: amor est mihi causa sequendi!

me miserum! ne prona cadas indignave laedi

crura notent sentes et sim tibi causa doloris!

aspera, qua properas, loca sunt: moderatius, oro,

curre fugamque inhibe, moderatius insequar ipse.

cui placeas, inquire tamen: non incola montis,

non ego sum pastor, non hic armenta gregesque

horridus observo. nescis, temeraria, nescis,

quem fugias, ideoque fugis: mihi Delphica tellus

et Claros et Tenedos Patareaque regia servit;

Iuppiter est genitor; per me, quod eritque fuitque

estque, patet; per me concordant carmina nervis.

certa quidem nostra est, nostra tamen una sagitta

certior, in vacuo quae vulnera pectore fecit!

inventum medicina meum est, opiferque per orbem

dicor, et herbarum subiecta potentia nobis.

ei mihi, quod nullis amor est sanabilis herbis

nec prosunt domino, quae prosunt omnibus, artes!’

Plura locuturum timido Peneia cursu

fugit cumque ipso verba inperfecta reliquit,

tum quoque visa decens; nudabant corpora venti,

obviaque adversas vibrabant flamina vestes,

et levis inpulsos retro dabat aura capillos,

auctaque forma fuga est. sed enim non sustinet ultra

perdere blanditias iuvenis deus, utque monebat

ipse Amor, admisso sequitur vestigia passu.

ut canis in vacuo leporem cum Gallicus arvo

vidit, et hic praedam pedibus petit, ille salutem;

alter inhaesuro similis iam iamque tenere

sperat et extento stringit vestigia rostro,

alter in ambiguo est, an sit conprensus, et ipsis

morsibus eripitur tangentiaque ora relinquit:

sic deus et virgo est hic spe celer, illa timore.

qui tamen insequitur pennis adiutus Amoris,

ocior est requiemque negat tergoque fugacis

inminet et crinem sparsum cervicibus adflat.

viribus absumptis expalluit illa citaeque

victa labore fugae spectans Peneidas undas

‘fer, pater,’ inquit ‘opem! si flumina numen habetis,

qua nimium placui, mutando perde figuram!’

[quae facit ut laedar mutando perde figuram.]

vix prece finita torpor gravis occupat artus,

mollia cinguntur tenui praecordia libro,

in frondem crines, in ramos bracchia crescunt,

pes modo tam velox pigris radicibus haeret,

ora cacumen habet: remanet nitor unus in illa.

Hanc quoque Phoebus amat positaque in stipite dextra

sentit adhuc trepidare novo sub cortice pectus

conplexusque suis ramos ut membra lacertis

oscula dat ligno; refugit tamen oscula lignum.

cui deus ‘at, quoniam coniunx mea non potes esse,

arbor eris certe’ dixit ‘mea! semper habebunt

te coma, te citharae, te nostrae, laure, pharetrae;

tu ducibus Latiis aderis, cum laeta Triumphum

vox canet et visent longas Capitolia pompas;

postibus Augustis eadem fidissima custos

ante fores stabis mediamque tuebere quercum,

utque meum intonsis caput est iuvenale capillis,

tu quoque perpetuos semper gere frondis honores!’

finierat Paean: factis modo laurea ramis

adnuit utque caput visa est agitasse cacumen.”